ارزیابی برخی از ویژگی‌های کیفی دانه هندوانه طی فرآیند خشک کردن

خشک کردن یکی از متداول‌ترین اشکال فرآوری محصول‌های کشاورزی بوده و هدف از آن افزایش ماندگاری فرآورده نهایی است. هدف از این مطالعه بررسی اثر فرآیند خشک کردن دانه هندوانه (رقم کلاله) با خشک‌کن استوانه‌ای دوار ناپیوسته آزمایشگاهی بر خصوصیات کیفی دانه هندوانه خشک شده است. فاکتورهای دما (30، 45 و 60 درجه سانتی‌گراد) و میزان پر بودن مخزن (25%، 50% و 75%) در طی فرآیند خشک کردن تا رسیدن رطوبت دانه هندوانه به میزان 4/7% بر پایه خشک در نظر گرفته شدند. اثر این پارامترها و اثر متقابل آنها بر روی نیروی شکست در دو جهت بارگذاری عمودی و افقی نمونه‌ها، قوه‌نامیه نمونه‌ها (درصد جوانه‌زنی)، انرژی مخصوص مصرفی خشک‌کن و پارامتر‌های رنگی نمونه‌ها (L*، a* و b*) بررسی شد. نتایج نشان داد که اثر دما بر همه صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار است و اثر میزان پر بودن مخزن نیز بر همه صفات به ‌غیر از نیروی شکست در جهت بارگذاری عمودی معنی‌دار بود. بررسی اثر متقابل این دو فاکتور نیز نشان دهنده اثر معنی‌داری بر قوه‌نامیه نمونه‌ها (درصد جوانه‌زنی)، انرژی مخصوص مصرفی خشک‌کن و پارامتر رنگی (a) بود. نمونه‌های خشک شده در دمای 30 درجه سانتی‌گراد با 50 درصد پر بودن مخزن بیشترین درصد جوانه‌زنی (قوه‌نامیه) را با خشک‌کن استونه‌ای دارد. بیشترین مقدار پارامتر رنگی a مربوط به نمونه خشک شده در دمای 45 درجه با 50% پر بودن مخزن رخ داده است. در هر یک از دما‌های خشک کردن با افزایش میزان پر بودن مخزن انرژی مصرفی خشک‌کن برای خشک کردن نمونه‌ها افزایش می‌یابد. بهینه دما و میزان پر بودن مخزن برای خشک کردن دانه هندوانه برای ارائه به بازار (مصرف آجیلی) و مصرف بذری با خشک‌کن استوانه‌ای، نمونه‌ها باید به ترتیب در دمای 60 درجه سانتی‌گراد با 25 درصد پر بودن مخزن و دمای 30 درجه سانتی‌گراد با 50% پر بودن مخزن خشک شوند.